Natpisi sa stećaka

[neshto_pisem]

Na primjer šta nije nikad nacrtano na stećcima: raspelo sa Isusom i slike svetaca u čijoj se crkvi navodno stećci nalaze. To neodljivo asocira da su Oni, sahranjeni ispod stećaka, vjerovali da u vrijeme apostola nije bilo svetaca a ni crkava (što tek nakon nestanka kraljevstva Bosne skontaše i ustvrdiše zapadnoevropski protestanti i dalje na vlasti u VB, Holandiji, itd.),

a na kojem to grobu ima nacrtan isus na raspelu ? ja ne znam znam za nijedan takav primjer , nigdje u evropi ...

[neshto_pisem]

.Opet manipulišeš.Registrovano je oko 53000 tećaka u Bosni i Hercegovini .Od toga ukrašeno je svega 7,8 % što bi značilo nekih 5 000 komada. Kad cifri od 300 stećaka sa simbolom krsta dodaš i same stećke u obliku krsta koji je oko 1% iuli otprilike 500 komada a gotovo svi su ukrašeni , onda stvar izgleda drukčije.
Ja nikad nisam spominjao nikakve manastire u Bosni ali u Humu ih je bilo itekako.

Itekako ih je bilo u Hercegovini (Humu)- jedan jedini , manastir Tvrdoš prema zvaničnom turskom popisu iz 1468-1469.. Odatle su po tebi pravoslavni sveštenici trčali po cijeloj Bosni i Hercegovini (Humu) da prisustvuju sahranama pod stećcima, eto nek ih bude bar 53 000.

a sta je sa eparhijom zahumsko-hercegovackom koja je osnovana kad je sveti sava dobio autokefalnost srpske pravoslavne crkve ...
i osnovana je u isto vrijeme kad i zetska , hvostanska , zicka i druge eparhije ...
u pocetku joj je bilo srediste u stonu , nakon sto car dusan prodaje ston i peljesac dubrovcanima seli se i njeno srediste ...

ako se ne varam ima manastira u okolini zvornika ili tako nesto koji su zaduzbine nemanjica ...
i stefan lazarevic je vladao srebrenicom jedno vrijeme , cak i da je vladao recimo 10 godina , nije podignuta nijedna pravoslavna crkva ?

imas pravoslavnu crkvu na scepan polju , danas crna gora koju je podigao herceg stefan ...
postoji misljenje i da je mala crkva svetog save u herceg novom , koja se nalazi pored manastira savina , da je i ona zaduzbine herceg stefana ...

a imas i mirosljavljevo jevandjelje , napisano sa miroslava , kneza huma , brata stefana nemanje , koja je jedan od najstarijih cirilicnih rukopisa , i nalazi se pod zastitom UNESCO-a , kao spomenik svjetske pisane bastine , i jedan od najznacajnijih srpskih pisanih spomenika ...

evo sajt sa zvanicnog sajta UNESCO-a ...

http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php-U ... N=201.html

evo dokumentarnog filma o miroslavljevom jevandjelju ...

[neshto_pisem]

i jos da dodam da sam vidio neka pravoslavna groblja u crnoj gori , nije bitno koji tacno dio , ako su grobovi stariji od 40 50 godina , ti grobovi su napravljeni od kamena , imaju cvjetove i ukrase i podsjecaju na stecke ...

da je kojim slucajem to groblje starije par stotina godina , pravoslavna crkva pored napustena , i da su vremenom izbrisana imena , i da se ne zna ko je danas tu sahranjen onda bi se vjerovatno i oko toga danas stvarale manipulacije cije je to groblje bilo ...

ne kazem da su ti stechci bili samo pravoslavni ...

i uostalom otkud stehci u raskoj , zapadnoj crnoj gori ili dalmaciji , pa cak ?
jeste sve su to "dobri bogumili" trcali da se sahranjuju tamo , nije ih ni u bosni bilo dovoljno , a kamoli da trce do dalmacije ...

i kakav je to smijesan argument da je to zbog srednjovjekovne bosne ?
zbog 20 godina vlasti bosne nad dalmacijom , raskom ili zapadnom crnom gorom ?

u srednjem vijeku kad bi se osvajalo neko podrucje , vecina lokalnih velikasa se nije uopste mijenjala , ostajali bi isti velikasi , samo bi poceli placati poreze novom kralju kojem sada priznaju vrhovnu vlast i to je to ...

a tek teza da se obicno stanovnistvo tj. seljaci i kmetovi selili u nova podrucja , to je tek besmislica ...

pa koliko puta su se mijenjale granice tih drzavica , i sta svaki put se stanovnistvo masovno selilo ?

[BHCluster]

i jos da dodam da sam vidio neka pravoslavna groblja u crnoj gori , nije bitno koji tacno dio , ako su grobovi stariji od 40 50 godina , ti grobovi su napravljeni od kamena , imaju cvjetove i ukrase i podsjecaju na stecke ...

da je kojim slucajem to groblje starije par stotina godina , pravoslavna crkva pored napustena , i da su vremenom izbrisana imena , i da se ne zna ko je danas tu sahranjen onda bi se vjerovatno i oko toga danas stvarale manipulacije cije je to groblje bilo ...

ne kazem da su ti stechci bili samo pravoslavni ...

i uostalom otkud stehci u raskoj , zapadnoj crnoj gori ili dalmaciji , pa cak ?
jeste sve su to "dobri bogumili" trcali da se sahranjuju tamo , nije ih ni u bosni bilo dovoljno , a kamoli da trce do dalmacije ...

i kakav je to smijesan argument da je to zbog srednjovjekovne bosne ?
zbog 20 godina vlasti bosne nad dalmacijom , raskom ili zapadnom crnom gorom ?

u srednjem vijeku kad bi se osvajalo neko podrucje , vecina lokalnih velikasa se nije uopste mijenjala , ostajali bi isti velikasi , samo bi poceli placati poreze novom kralju kojem sada priznaju vrhovnu vlast i to je to ...

a tek teza da se obicno stanovnistvo tj. seljaci i kmetovi selili u nova podrucja , to je tek besmislica ...

pa koliko puta su se mijenjale granice tih drzavica , i sta svaki put se stanovnistvo masovno selilo ?

Izlazis malo izvan kontexta uzmi preriod vremena kada su stecci se pojavili i do kada su bili aktuelni i sve ce ti biti jasno. Znaci odakle potjecu pa nadalje.

[majstorina]

i jos da dodam da sam vidio neka pravoslavna groblja u crnoj gori , nije bitno koji tacno dio , ako su grobovi stariji od 40 50 godina , ti grobovi su napravljeni od kamena , imaju cvjetove i ukrase i podsjecaju na stecke ...

da je kojim slucajem to groblje starije par stotina godina , pravoslavna crkva pored napustena , i da su vremenom izbrisana imena , i da se ne zna ko je danas tu sahranjen onda bi se vjerovatno i oko toga danas stvarale manipulacije cije je to groblje bilo ...

ne kazem da su ti stechci bili samo pravoslavni ...

i uostalom otkud stehci u raskoj , zapadnoj crnoj gori ili dalmaciji , pa cak ?
jeste sve su to "dobri bogumili" trcali da se sahranjuju tamo , nije ih ni u bosni bilo dovoljno , a kamoli da trce do dalmacije ...

i kakav je to smijesan argument da je to zbog srednjovjekovne bosne ?
zbog 20 godina vlasti bosne nad dalmacijom , raskom ili zapadnom crnom gorom ?

u srednjem vijeku kad bi se osvajalo neko podrucje , vecina lokalnih velikasa se nije uopste mijenjala , ostajali bi isti velikasi , samo bi poceli placati poreze novom kralju kojem sada priznaju vrhovnu vlast i to je to ...

a tek teza da se obicno stanovnistvo tj. seljaci i kmetovi selili u nova podrucja , to je tek besmislica ...

pa koliko puta su se mijenjale granice tih drzavica , i sta svaki put se stanovnistvo masovno selilo ?

Izlazis malo izvan kontexta uzmi preriod vremena kada su stecci se pojavili i do kada su bili aktuelni i sve ce ti biti jasno. Znaci odakle potjecu pa nadalje.

Kad su se i gdje pojavili?

[neshto_pisem]

pa vecina ih je u hercegovini , ne u bosni ...

druga stvar meni je potpuno nevjerovatna cinjenica da recimo u stechcima u recimo bileci ili trebinju nisu sahranjivani lokalni srbi i pravoslavni ... pogotovo kad se zna da su tu uvijek i imali vecinu ...
to je cista logika ...
ili da recimo u stehcima u dalmaciji nisu sahranjivani lokalni hrvati i katolici i slicno ...

jos mi je nelogicnija cinjenica da jedna drzava siri nacin gradnje nadgrobnih spomenika , iz austrije su ostale neke zgrade i arhitektura i crkve , iz turskog carstva druga arhitektura , iz ove drzave ovo ...
neki zakonik ili nesto slicno ...

ali da je neka drzava donijela gradnju nadgrobnih spomenika , to stvarno ne znam nijedan takav primjer ...

i hum ili hercegovina su bili pod vlascu bosne oko 70 godina pod vlascu bosne , i za tako kratko vrijeme se napravilo 30 000 stecaka ???

i koliko sam ja citao neki stechci u hercegovini poticu jos iz 1200te godine ili ranije , dakle u doba kad je taj prostor bio pod nemanjicima ...

ima ih i u okolini dubrovnika itd ..
dalmacija je bila jos krace pod vlascu bosne ...

po meni to nije bilo vezano ni za jedan narod ili vjeru , jednostavno nacin gradnje u tim krajevima i u tom dobu , isto kao sto se recimo tambura ili kolo ne moze vezati za nijedan narod na ovom prostoru ...

i po deseti put sto se uporno previdja je da danasnje drzave imaju karakter kakav imaju zavaljujuci turcima ...

da nije bilo tiraka te drzave bi i dalje postojale , mozda bi imale malo drugacije granice , mozda bi jedna osvojila drugu ,. ili stvorile jugoslaviju ili svaka bila za sebe , ali ne bi bile isto sto i danas ...

tako da je posmatranje iz danasnje perspektive na stvari od prije 500 godina , bas i ne ide ...

[Nezbilj]

pa vecina ih je u hercegovini , ne u bosni ...
i hum ili hercegovina su bili pod vlascu bosne oko 70 godina pod vlascu bosne , i za tako kratko vrijeme se napravilo 30 000 stecaka ???
i koliko sam ja citao neki stechci u hercegovini poticu jos iz 1200te godine ili ranije , dakle u doba kad je taj prostor bio pod nemanjicima ...

od 1326 do 1448 je malo više od 70 godina. Večina stećaka potiče iz 14. i 15. vijeka a vrlo mali broj ih se datira u 13 vijek a samo par u 12 vijek za koje se zapravo jedva može reći da imaju veze sa stećcima koji se odjednom masovno pojavljuju u 14. vijeku.

Prema brojnom stanju više stećaka imaš u Bosni nego u Hercegovini iako je Bosna također i dosta veća od Hercegovine u kojoj su gušće raspoređeni. Po opštinama najviše stećaka imama Nevesinje oko 3900. Konjic oko 3100, Rogatica 2600, Livno 2500, Trebinje 2400, Stolac 2300 itd. Rogatica i Livno nisu Hercegovina a i Konjic je bio pod vlašću bosanskih vladara još od Kulina Bana.

Stećci se dakle pojavljuju u vrijeme procvata Bosanske srednjovjekovne države. Nemaju veze sa Nemanjićima niti okolnim državama i kulturama. To je fenomen koji se iz Bosne i Hercegovine prelivao na okolna područja. Pravoslavci u istočnoj Hercegovini su ih masovno koristili kao i katolici u zapadnoj, kao i vjernici crkve bosanske u srednjoj Bosni. Ako postoji jedna stvar po kojoj tokom srednjeg vijeka sa sigurnošću možeš razlikovati pravoslavca iz Hercegovine od pravoslavca Srbina iz Srbije, onda je to stećak.

Ono što razlikuje stećke idruge nadgrobne spomenike u regionu jesu i natpisi kojih imamo na preko tristo stećaka a koji su pisani bosanćicom odnosno bosanskom ćirilicom koja se od srpske razlikuje po načinu pisanja slova V,K,Č i Ć te Ž,N,D i B. Za razliku od srpske ćirilice u bosanskoj često se koristi tkz. meki poluglasnik a je vrlo je rijetka upotreba dvoglasja JA, JE, JU i U tako da se bosanska ćerlica relativno lako i sa sigurnošću može identifikovati.

[majstorina]

pa vecina ih je u hercegovini , ne u bosni ...
i hum ili hercegovina su bili pod vlascu bosne oko 70 godina pod vlascu bosne , i za tako kratko vrijeme se napravilo 30 000 stecaka ???
i koliko sam ja citao neki stechci u hercegovini poticu jos iz 1200te godine ili ranije , dakle u doba kad je taj prostor bio pod nemanjicima ...

od 1326 do 1448 je malo više od 70 godina. Večina stećaka potiče iz 14. i 15. vijeka a vrlo mali broj ih se datira u 13 vijek a samo par u 12 vijek za koje se zapravo jedva može reći da imaju veze sa stećcima koji se odjednom masovno pojavljuju u 14. vijeku.

Prema brojnom stanju više stećaka imaš u Bosni nego u Hercegovini iako je Bosna također i dosta veća od Hercegovine u kojoj su gušće raspoređeni. Po opštinama najviše stećaka imama Nevesinje oko 3900. Konjic oko 3100, Rogatica 2600, Livno 2500, Trebinje 2400, Stolac 2300 itd. Rogatica i Livno nisu Hercegovina a i Konjic je bio pod vlašću bosanskih vladara još od Kulina Bana.

Stećci se dakle pojavljuju u vrijeme procvata Bosanske srednjovjekovne države. Nemaju veze sa Nemanjićima niti okolnim državama i kulturama. To je fenomen koji se iz Bosne i Hercegovine prelivao na okolna područja. Pravoslavci u istočnoj Hercegovini su ih masovno koristili kao i katolici u zapadnoj, kao i vjernici crkve bosanske u srednjoj Bosni. Ako postoji jedna stvar po kojoj tokom srednjeg vijeka sa sigurnošću možeš razlikovati pravoslavca iz Hercegovine od pravoslavca Srbina iz Srbije, onda je to stećak.

Ono što razlikuje stećke idruge nadgrobne spomenike u regionu jesu i natpisi kojih imamo na preko tristo stećaka a koji su pisani bosanćicom odnosno bosanskom ćirilicom koja se od srpske razlikuje po načinu pisanja slova V,K,Č i Ć te Ž,N,D i B. Za razliku od srpske ćirilice u bosanskoj često se koristi tkz. meki poluglasnik a je vrlo je rijetka upotreba dvoglasja JA, JE, JU i U tako da se bosanska ćerlica relativno lako i sa sigurnošću može identifikovati.

Moraš priznati da je i Sandalj imao neke autonomaške težnje pa nemožemo tvrditi da je Hum bio pod nekom bosanskom sepremacijom tokom 15 vijeka.
Sva relevantna literatura, ploče župana Grda i njegovog sina smatra najstarijim datovanim stećcima a oni se uopšte ne razlikuju od hiljde takvih spomenika na našim prostorima.Suludo je stećcima davati nacionalni karakter pa tako da mi ni na kraj pameti nije da stećke nazovem "Srpskim Pravoslavnim obeležjima" iako se na njima pominju i srpski vladari, kad znam da su oni specifikum naših prostora i za razliku od tebe koji vjerovatno misliš da su nastali u Bosni ja zastupam tezu da su potekli iz Huma što uostalom i nije bitno niti je neka fudamentalna razlika.Jednostavno,mislim da korijene stećaka treba tržiti u vremenima Rimske vladavine ovim krajevima i njhovom načinu podizanja nadgrobnika.Nisam ja izveo taj zaključak nego sam ga pročitao u djelima Nade Miletić i čini mi se Marka Vege.
Zastupam i tezu da je za neke stećke iskorišten materijal sa rimskih spomenika ali za tu tvrdnju nemam dokaza pa opraštaj.Zaključak sam izvukao iz činjenice da su i mnogi miljokazi sa rimskih cesta iskorištavani uz malo dodatne obrade kao spomenik pa čak i kao stub časne trpeze u crkvama a poznat je odnos naših savremenika prema baštini prošlih epoha pa je vjerovati da i naši preci nisu bili poštovaoci baštine prošlih civilizacija.
Što se tiče natpisa imao bi samo par opservacija.
U pravu si,Bosanska ćirilica se razlikuje od Raške verzije tog pisma.Ali nije baš svaki stećak napisan istim pismom.Počećemo od slova V.Samo u ljubinjskom kraju imaš 4 načina pisanja toga slova.Nekad je uklesano kao običan kvadrat kao što je slučaj sa natpisom Vukosava Vlaćevića,nekad je desna vertikalna strana zaobljena unutra,nekad se vodoravne stranice kvadrata prelaze desnu vertikalu a nekad je to i klasično ćirilično V kao na visokom sanduku sa romaničkim arkadama pod kojim leži Radača,sestra Sanka Miltenovića udata za Nenca Čihorića.Inače taj natpis je klesan u duhu Raške ćirilične recenzije,ne tvrdim ja nego kazao Šefik Bešlagić.Onda si spomnuo slovo K .Na Radačinom natpisu k je isto kao danas.Na natpisu već pomenutog Vukosava K je uklesano kao dva ćirilična slova s ,otprilike izgleda ovako- cc.Na Božićkovom krstu u Strujićima isklesano je kao dvije uspravne crte ili da ti vizuelno predstavim,ovako-II.Na krstu Tvrtka Vukca u Kapavici izgleda kao latinično i i c ili-IC.
Da ne duljim više o slovima dotaknuću se još dvoglasa JU.Gdje god sam vidio natpis a vidio sam ih dosta u na kom je dijak isklesao imenicu-junak,ta riječ počinjala je dvoglasom JU.Pomenuću monumentalnu Krstaču junaka Radihne na Miljanovićima kod Ljubinja i spomenik nekom Vlatku Vukoviću u Boljunima kod Stoca koji je isklesao dobro poznati dijak Semorad.
Oprosti na dugačkom i vjerovatno dosadnom postu ali pisah ovo da ne zamre tema.Gotovo se u potpunosti slažem stvojim pisanjem ali moram dodati da su stećci naša zajednička baština znači možemo ih nazvati "Bosansko Hercegovački srednjevjekovni nadgrobnici" i Bošnjaci se nebi trebali ljutiti i pjeniti kad ih Srbi ili Hrvati smatraju svojim naslijeđem.

[Max Bunker]

Znaci, stecak je nastao u Hercegovini ?

[majstorina]

Znaci, stecak je nastao u Hercegovini ?

Šta ima veze.

[Nezbilj]

pa vecina ih je u hercegovini , ne u bosni ...
i hum ili hercegovina su bili pod vlascu bosne oko 70 godina pod vlascu bosne , i za tako kratko vrijeme se napravilo 30 000 stecaka ???
i koliko sam ja citao neki stechci u hercegovini poticu jos iz 1200te godine ili ranije , dakle u doba kad je taj prostor bio pod nemanjicima ...

od 1326 do 1448 je malo više od 70 godina. Večina stećaka potiče iz 14. i 15. vijeka a vrlo mali broj ih se datira u 13 vijek a samo par u 12 vijek za koje se zapravo jedva može reći da imaju veze sa stećcima koji se odjednom masovno pojavljuju u 14. vijeku.

Prema brojnom stanju više stećaka imaš u Bosni nego u Hercegovini iako je Bosna također i dosta veća od Hercegovine u kojoj su gušće raspoređeni. Po opštinama najviše stećaka imama Nevesinje oko 3900. Konjic oko 3100, Rogatica 2600, Livno 2500, Trebinje 2400, Stolac 2300 itd. Rogatica i Livno nisu Hercegovina a i Konjic je bio pod vlašću bosanskih vladara još od Kulina Bana.

Stećci se dakle pojavljuju u vrijeme procvata Bosanske srednjovjekovne države. Nemaju veze sa Nemanjićima niti okolnim državama i kulturama. To je fenomen koji se iz Bosne i Hercegovine prelivao na okolna područja. Pravoslavci u istočnoj Hercegovini su ih masovno koristili kao i katolici u zapadnoj, kao i vjernici crkve bosanske u srednjoj Bosni. Ako postoji jedna stvar po kojoj tokom srednjeg vijeka sa sigurnošću možeš razlikovati pravoslavca iz Hercegovine od pravoslavca Srbina iz Srbije, onda je to stećak.

Ono što razlikuje stećke idruge nadgrobne spomenike u regionu jesu i natpisi kojih imamo na preko tristo stećaka a koji su pisani bosanćicom odnosno bosanskom ćirilicom koja se od srpske razlikuje po načinu pisanja slova V,K,Č i Ć te Ž,N,D i B. Za razliku od srpske ćirilice u bosanskoj često se koristi tkz. meki poluglasnik a je vrlo je rijetka upotreba dvoglasja JA, JE, JU i U tako da se bosanska ćerlica relativno lako i sa sigurnošću može identifikovati.

Moraš priznati da je i Sandalj imao neke autonomaške težnje pa nemožemo tvrditi da je Hum bio pod nekom bosanskom sepremacijom tokom 15 vijeka.
Sva relevantna literatura, ploče župana Grda i njegovog sina smatra najstarijim datovanim stećcima a oni se uopšte ne razlikuju od hiljde takvih spomenika na našim prostorima.Suludo je stećcima davati nacionalni karakter pa tako da mi ni na kraj pameti nije da stećke nazovem "Srpskim Pravoslavnim obeležjima" iako se na njima pominju i srpski vladari, kad znam da su oni specifikum naših prostora i za razliku od tebe koji vjerovatno misliš da su nastali u Bosni ja zastupam tezu da su potekli iz Huma što uostalom i nije bitno niti je neka fudamentalna razlika.Jednostavno,mislim da korijene stećaka treba tržiti u vremenima Rimske vladavine ovim krajevima i njhovom načinu podizanja nadgrobnika.Nisam ja izveo taj zaključak nego sam ga pročitao u djelima Nade Miletić i čini mi se Marka Vege.
Zastupam i tezu da je za neke stećke iskorišten materijal sa rimskih spomenika ali za tu tvrdnju nemam dokaza pa opraštaj.Zaključak sam izvukao iz činjenice da su i mnogi miljokazi sa rimskih cesta iskorištavani uz malo dodatne obrade kao spomenik pa čak i kao stub časne trpeze u crkvama a poznat je odnos naših savremenika prema baštini prošlih epoha pa je vjerovati da i naši preci nisu bili poštovaoci baštine prošlih civilizacija.
Što se tiče natpisa imao bi samo par opservacija.
U pravu si,Bosanska ćirilica se razlikuje od Raške verzije tog pisma.Ali nije baš svaki stećak napisan istim pismom.Počećemo od slova V.Samo u ljubinjskom kraju imaš 4 načina pisanja toga slova.Nekad je uklesano kao običan kvadrat kao što je slučaj sa natpisom Vukosava Vlaćevića,nekad je desna vertikalna strana zaobljena unutra,nekad se vodoravne stranice kvadrata prelaze desnu vertikalu a nekad je to i klasično ćirilično V kao na visokom sanduku sa romaničkim arkadama pod kojim leži Radača,sestra Sanka Miltenovića udata za Nenca Čihorića.Inače taj natpis je klesan u duhu Raške ćirilične recenzije,ne tvrdim ja nego kazao Šefik Bešlagić.Onda si spomnuo slovo K .Na Radačinom natpisu k je isto kao danas.Na natpisu već pomenutog Vukosava K je uklesano kao dva ćirilična slova s ,otprilike izgleda ovako- cc.Na Božićkovom krstu u Strujićima isklesano je kao dvije uspravne crte ili da ti vizuelno predstavim,ovako-II.Na krstu Tvrtka Vukca u Kapavici izgleda kao latinično i i c ili-IC.
Da ne duljim više o slovima dotaknuću se još dvoglasa JU.Gdje god sam vidio natpis a vidio sam ih dosta u na kom je dijak isklesao imenicu-junak,ta riječ počinjala je dvoglasom JU.Pomenuću monumentalnu Krstaču junaka Radihne na Miljanovićima kod Ljubinja i spomenik nekom Vlatku Vukoviću u Boljunima kod Stoca koji je isklesao dobro poznati dijak Semorad.
Oprosti na dugačkom i vjerovatno dosadnom postu ali pisah ovo da ne zamre tema.Gotovo se u potpunosti slažem stvojim pisanjem ali moram dodati da su stećci naša zajednička baština znači možemo ih nazvati "Bosansko Hercegovački srednjevjekovni nadgrobnici" i Bošnjaci se nebi trebali ljutiti i pjeniti kad ih Srbi ili Hrvati smatraju svojim naslijeđem.

Ako ponovo pročitaš gore podvučenu rečenicu iz mog prethodnog posta biće ti jasno koju tezu ja zastupam. Moj zaista pezpotrebno agresivan pristup je jednostavno posljedica frustracije težnjama i trendovima relativizacije stećka kao istorijske i kulturne tekovine naših bosanskohercegovačkih prostora kao posebne, jedinstvene i autohtone kulturno istorijske cjeline. Kosače kao i Miloradovići i druge znamenite Humske porodice 14. i 15. vijeka stekle su svoj položaj i status zahvaljujući Kotromanićima odnosno vladarima bosanske države i potisnuli i zamjenili feudalne porodice koje su prethodno bile lojalne Nemanjićima kao vladarima srpske države. Kao i Pavlovići, Vukčići i druge plemićke porodice, Kosače su naravno težile samostalnosti naročito u periodima slabljenja centralne vlasti kraljevskog dvora ali su kroz cijeli ovaj period ostale integralni dio političkog prostora Bosne i nikada nisu prihvatile vrhovnu vlast nekog drugog vladara. Srbija nakon Dušana praktično prestaje da postoji prema tome izrazito je iritantno diskutovati o bilo kakvom srpskom uticaju i tradiciji u ovom perioodu. Ova priča posljedica je organizovanog ideološko motivisanog degradiranja činjenice da je Bosna od polovine 14. do polovine 15. vijeka bila centralna kulturna i politička sila zapadnog balkana.

Vlatko Vuković bio je do smrti lojalan Tvrtku obzirom da je Tvrtko bio snažan i neupitan vladar. U periodu nakon Tvrtkove smrti smjenjuju se manje snažni vladari (Dabiša, Jelena Gruba, Ostoja, Tvrtko II) koji su ostavljali znatnog prostora za uticaj i rivalstvo plemstva. Tako Sandalj učestvuje kao centralna ličnost u intrigama oko zbacivanja kralja Ostoje, te ubistva Pavla Radenovića, međutim nema nikakve dileme o tome da su Sandalj kao i Heceg Stjepan bili i ostali dijelom Bosanske politike kao regionalni vladari bosanske pokrajine Huma. Sandalj je također prema večini nezavisnih autora bio i vjernik bosanske crkve koji je cijelog života nosio titulu velikog vojvode rusaga bosanskog. Mislim da ova samotitulacija dovoljno govori o tome ko je bio Sandalj. To što se srpska ideologija ne libi ovog čovjeka nazvati srpskim velikašem ili što se današnja generacija Hercegovačkih Srba ne libi Kosače smatrati nekakvim samostralnim vladarima nekakvog nezavisnog (Srpskog) Huma je obična ideološki motivisana istorijska neistina.

Mislim da ima dovoljno osnova za rezerve prema navodnim sterćcima iz 12. vijeka kao što je ploča župana Grda. Ova nadgrobna ploča nije ni počemu autentična preteča bosanskohercegovačke kulture nadgrobnih spomenika iz 14. vijeka. Grdova nadgrobna ploča nije ni po čemu drugačija od nadgrobnih ploča koje se pojavljuju u istom periodu u cijeloj Dalmaciji i drugim krajevima i zapravo pretstavljaju nastavak tradicije rimskih nadgrobnih ploča koje spominješ. Međutim smatram indikativnim da se upravo nadgrobna ploča iz doba vladavine Nemanjića nad Humom smatra prvim stećkom.

I da na kraju pojasnim. Ja zapravo nemam nikakve dileme da je Hum kolijevka tradicije kamenih nadgrobnih spomenika. Tradicija obrade kamena potiče sa prostora na kojima je kamen izobilje a to su Dalmacija i zaleđe. Rimska tradicija neosporno je na ovom prostoru imala snažniji uticaj. Ali sama činjenica da se u periodu od nekoliko vijekova tradicija monumentalnih kamenih nadgrobnih spomenika masovno proširila na sve kontinentalne krajeve Bosne dovoljno govori o intenzitetu kulturne propulzivnosti ovog u to doba nedvojbeno jednistvenog bosanskohecegovačkog područja. Navedeno također potvrđuje da je Bosna kao politička i kulturna cjelina bila okvir za stvaranje i razvoj ove po svemu autohtone i posebne tradicije.

Ono što me iritira jeste današnja dnevnopolitička percepcija istorije i kulture. Bošnjačenje bosanske istorije možda je krivo za to što ja danas ne mogu govoriti o Bosni a da to ne zvuči kao nametanje bošnjačke ideologije. Ali ništa manje iskrivljeno ne zvuči govoriti o Humu kao samostalnoj državi a još gore kao području u kojem srpski uticaj ima svoj istorijski kontinuitet i dominaciju. Međutim objektivno gledajući ništa od naših ideoloških i dnevnopolitičkih govana u posljednjih 500 godina ne može pobiti niti osporiti osnovnu fundamentalnu istinu o postojanju srednjevijekovne države Bosne i svemu onome što je iz nje proisteklo i ostalo.

[Nezbilj]

Омладинци, немој да сте не(о)збиљни , ја предлажем да се не скреће са теме. Видим поново је потегнуто питање језика натписа, па ево и мој скромни допринос...један мали осврт на путопис који је настао у вријеме када је сахрањивање под "стећцима" још било актуелно...

Најстарији записи о натписима са стећака налазе се у путопису Бенедикта Курипешића из 1530 године. Овај Словенац је у саставу аустријског посланства путовао кроз Босну и на том путу се зауставио у селу Лађевини (Влађевини) код данашње Рогатице да прегледа некрополу са великим надгробницима. Том приликом је забиљежио и два натписа, како он записа: " ... на српском језику и српским писменима ...", од којих се један односио на војводу Влатка Влађевића, а други на његовог вјерног властелина војводу Миотоша. Курипешић је у ствари записао народно предање о покопаним властелинима, али у сваком случају његов путопис представња први помен натписа са "стећака", можда и једини ... до сљедећег помена пар вијекова послије, и наравно изненадног аустријског интересовања за ову проблематику ...

Svaka čast profesore. Da si se barem potrudio da analiziraš natpis o kojem Slovenački putopisac govori možda bi i mogli nešto konkretnije diskutovati. Ovako mogu ti samo ponuditi drugi citat ovog autora koji kaže: "U spomenutom kraljevstvu Bosni nasli smo tri naroda i tri vjere. Prvo su starosjedioci Bosnjaci, koji su rimo-krscanske vjere. Njima je Turcin, kada je osvojio kraljevstvo Bosnu, dozvolio, da drze svoju vjeru i ostanu u zemlji. Drugo su Srbi, koje oni zovu Vlasima, a mi ih zovemo Cicima ili Martolozima. Ovi su dosli iz mjesta Smedereva i grckoga Beograda, a vjere su sv. Pavla... Treci narod su pravi Turci. Ti, narocito ratnici i cinovnici, s velikim tiranstvom vladaju objema prije spomenutim narodima, krscanskim podanicima..". Toliko o stručnjaku Kuprešiću

[majstorina]

Омладинци, немој да сте не(о)збиљни , ја предлажем да се не скреће са теме. Видим поново је потегнуто питање језика натписа, па ево и мој скромни допринос...један мали осврт на путопис који је настао у вријеме када је сахрањивање под "стећцима" још било актуелно...

Најстарији записи о натписима са стећака налазе се у путопису Бенедикта Курипешића из 1530 године. Овај Словенац је у саставу аустријског посланства путовао кроз Босну и на том путу се зауставио у селу Лађевини (Влађевини) код данашње Рогатице да прегледа некрополу са великим надгробницима. Том приликом је забиљежио и два натписа, како он записа: " ... на српском језику и српским писменима ...", од којих се један односио на војводу Влатка Влађевића, а други на његовог вјерног властелина војводу Миотоша. Курипешић је у ствари записао народно предање о покопаним властелинима, али у сваком случају његов путопис представња први помен натписа са "стећака", можда и једини ... до сљедећег помена пар вијекова послије, и наравно изненадног аустријског интересовања за ову проблематику ...

J..i ga ,ispucali smo sve natpise pa sad održavamo formu prepucavajući se.Ali imala je ova teme svoje blistave trenutke.
Imam ja neke natpise al,su ekskluziva i čim ih publikujem podjeliću ih sa forumskom družinom.

[majstorina]

Масторина, ниси баш у праву, натписа истина има релативно мало, ал далеко од тога да су сви поменути на овој теми. Теби свака част на ентузијазму и новооткривеним натписима, види се да си и прочитао и видио више у вези ове теме од ових не(о)збиљних који само знају да подастиру по форумима "подобне" цитате пажљиво подвучене од стране дежурних "патријота" иако то неријетко нема благе везе са темом у којој наводно желе да учествују, па чак ни са оним на што тим желе сугерисати ...
...ал ајд нек се пише нешто ...папир па и овај виртуални, трпи свашта

Ima ih malo.istina ali mislim po mojoj nekoj gruboj procjeni,da ih jedno stotinjak čeka da izađe na svjetlost dana.Ne treba ljudima prebacivati,taj neki patriotski žar jer smo svi subjektivni a i nije lako urbanoj omladini kakva je većina na ovom forumu kombinovati terenski odnosno praktični rad sa teorijskim.
Ja živim u nekom polu ruralnom kraju koji ima iznenađujuće dobro snabdjevenu biblioteku sa literaturom o stećcima,ustvari bila je dobro snabdjevena dok je ja nisam poharo a zauzvrat sam oduševljenim bibliotekarkama ispoklanjao nešto pulp fiction kvazibeletristike iz trafike.
Kako je ovo sredina u kojoj nemaš baš nekih kulturnih sadržaja izuzev dosadnog folklora,pseudo književnih večeri(to zna biti urnebesno) i izložbi slikara amatera ali ,baš pravih amatera, prinuđen si sam sebi osmišljavati slobodno vrijeme.A imam i neku ekipu koju interesuje ista tematika.
Opremimo se kosijerima,,makazama,voštanim bojicama, toljagama za kerove i zmije,đinđuvama za domoroce i za tili čas smo u hercegovačkim vrletima.Sretnemo neke ljude,poijemo koju rakiju,oni nas upute na lokalitete,jedva im objasnimo da stećci nisu grčka groblja.Nekad mućak,nekad se nešto nađe.
Kad se nešto nađe ide ubciranje,rokognosciranje,prepirka.
Mene više od natpisa oduševi pronalazak kakve dobre figuralne predstave...Neki lov na jelena,neko kolo...Dok je moj jaran više fan natpisa.
Onda u povratku svratimo u birtiju gdje se skupljaju drvosječe,na po nekoliko piva i to je to.S vremenom sam uvidiš da si pokupio neke osnovne elemente stećkologije,da ne može recimo neki provincijski profa ili nastavnik da ti ispira mozak.Da čuvaru na Radimlji, koji ti kaže da je pod stećkom broj 21, zakopan kameni spavač kažeš"briši"!Ne provaljuješ se na forumima i slično.

[Nezbilj]

Масторина, ниси баш у праву, натписа истина има релативно мало, ал далеко од тога да су сви поменути на овој теми. Теби свака част на ентузијазму и новооткривеним натписима, види се да си и прочитао и видио више у вези ове теме од ових не(о)збиљних који само знају да подастиру по форумима "подобне" цитате пажљиво подвучене од стране дежурних "патријота" иако то неријетко нема благе везе са темом у којој наводно желе да учествују, па чак ни са оним на што тим желе сугерисати ...
...ал ајд нек се пише нешто ...папир па и овај виртуални, трпи свашта

Pomenuti su svi oni koji se nalaze u blizini pravoslavnih groblja i crkvi i na tome smo ti svi duboko zahvalni legendo

[Nezbilj]

Масторина, ниси баш у праву, натписа истина има релативно мало, ал далеко од тога да су сви поменути на овој теми. Теби свака част на ентузијазму и новооткривеним натписима, види се да си и прочитао и видио више у вези ове теме од ових не(о)збиљних који само знају да подастиру по форумима "подобне" цитате пажљиво подвучене од стране дежурних "патријота" иако то неријетко нема благе везе са темом у којој наводно желе да учествују, па чак ни са оним на што тим желе сугерисати ...
...ал ајд нек се пише нешто ...папир па и овај виртуални, трпи свашта

Ima ih malo.istina ali mislim po mojoj nekoj gruboj procjeni,da ih jedno stotinjak čeka da izađe na svjetlost dana.Ne treba ljudima prebacivati,taj neki patriotski žar jer smo svi subjektivni a i nije lako urbanoj omladini kakva je većina na ovom forumu kombinovati terenski odnosno praktični rad sa teorijskim.
Ja živim u nekom polu ruralnom kraju koji ima iznenađujuće dobro snabdjevenu biblioteku sa literaturom o stećcima,ustvari bila je dobro snabdjevena dok je ja nisam poharo a zauzvrat sam oduševljenim bibliotekarkama ispoklanjao nešto pulp fiction kvazibeletristike iz trafike.
Kako je ovo sredina u kojoj nemaš baš nekih kulturnih sadržaja izuzev dosadnog folklora,pseudo književnih večeri(to zna biti urnebesno) i izložbi slikara amatera ali ,baš pravih amatera, prinuđen si sam sebi osmišljavati slobodno vrijeme.A imam i neku ekipu koju interesuje ista tematika.
Opremimo se kosijerima,,makazama,voštanim bojicama, toljagama za kerove i zmije,đinđuvama za domoroce i za tili čas smo u hercegovačkim vrletima.Sretnemo neke ljude,poijemo koju rakiju,oni nas upute na lokalitete,jedva im objasnimo da stećci nisu grčka groblja.Nekad mućak,nekad se nešto nađe.
Kad se nešto nađe ide ubciranje,rokognosciranje,prepirka.
Mene više od natpisa oduševi pronalazak kakve dobre figuralne predstave...Neki lov na jelena,neko kolo...Dok je moj jaran više fan natpisa.
Onda u povratku svratimo u birtiju gdje se skupljaju drvosječe,na po nekoliko piva i to je to.S vremenom sam uvidiš da si pokupio neke osnovne elemente stećkologije,da ne može recimo neki provincijski profa ili nastavnik da ti ispira mozak.Da čuvaru na Radimlji, koji ti kaže da je pod stećkom broj 21, zakopan kameni spavač kažeš"briši"!Ne provaljuješ se na forumima i slično.

Zaista ne mogu da razumijem zašto bi bilo ko u ovoj zemlji ima nešto protiv romantizacije stećaka. U čemu je problem s tim što su ovi nadgrobni spomenici poslužili kao inspiracija pjesnicima i piscima, i što se promovišu kao idealizirani simbol Bosne i Hercegovine. OK stvarno je smiješno da ljudi više ne znaju razliku između poetskih verzija epitafa i stvarnih natpisa ali zar je to nešto zaista negativno? Zar Bošnjaci nemaju pravo da osjećaju stećke svojima? Zar Hrvati nemaju isto pravo? Naravno isto pravo dijele i sa Srbima jer stećci su ostavština ove zemlje i svih njenih građana i naroda.

Pripisivanje stećaka jednom narodu bilo bošnjačkom ili srpskom je u svakom slučaju besmisleno i pogrešno. Pripisivati ih bogumilima odnosno crkvi bosanskoj također je netačno. Međutim ništa manje besmisleno i netačno nije ni pokušavati ih pripisitati isključivo pravoslavcima ili ih vezati za nekakavu srpsku tradiciju. To što Srbi nemogu da prihvate bilo šta što se zove bosanskohercegovačka istorija i tradicija je zapravo istinsko iskrivljivanje činjenica.

Apsurd srpske tačke gledišta je to što je pljuvanje po Bosni i Hercegovini postao normalan način razmišljanja i što je posrbljavaje bilo čega što je po svemu zajedničko očigledno postalo jedina moguća orjentacija. Stećci jesu patriotska stvar svih onih koji vole ovu zemlju. Oni koji ne vole ovu zemlju već samo neke njene dijelove, neke stećke i neke vjere su ti koji su smiješni i koje treba ismijavati a ne oni koji padaju u romantični trans kada se spomene stećak.

U svakom sučaju ti zavidim što imaš prilike istraživati stećke iz prve ruke. Hvala ti na tome.

[draganbl]

Iako vidim da je tema na nekoliko posljednjih stranica dosta spamovana političkim i drugim prepucavanjima, ipak sam se odlučio da svoj post tj. molbu postavim ovdje, nego da čitav podforum opterećujem još jednom temom o stećcima.
Da pređem na stvar, potrebna mi je naučna literatura koja govori o stećcima. Stoga molim sve upućene forumaše da mi preporuče literaturu koju smatraju relevantnom. Već sam pronašao kompletne dvije starije knjige, Alojz Benac - Stecci i Sefik Beslagic - Leksikon stecaka. Pretpostavljam da su to dvije knjige koje su dosta citirane na ovoj temi.
Međutim, pronašao sam i informacije o nekoliko novijih knjiga na sajtu http://www.knjiga.ba/advanced_search_re ... =1&x=0&y=0
od kojih mi se najinteresantnija čini knjiga Stećci - bosansko i humsko mramorje srednjeg vijeka, čiji je autor Dubravko Lovrenović. Takođe, interesuje me da li ima naučnih ili stručnih članaka o stećcima novijeg datuma.
Kao što vidite, nisam baš siguran šta bi od svega toga zaista bilo relevantno i gdje bih mogao pronaći, te molim za pomoć.
Unaprijed hvala.

[Jazz_Junkie]

Kod Alojza Benca, Sefika Beslagica i Dubravka Lovrenovica si vec u dobrim rukama. Bilo bi korisno citati i Marian Wenzel (Bosanski stil na steccima i metalu).

[majstorina]

Dodao bi jš i Nadu Miletić.Ima jako lijep stil pripovjedanja.Ako si u Sarajevu,otiđi do Zemaljskog muzeja i potraži primjerke časopisa "Naše starine".U gotovo svakom broju imaš detaljno obrađene značajnije lokalitete autora Šefika Bešlagića,Đoke Mazalića,Vlajka Palavestre.....Zatim imaš posebne sveske gdje su detaljno predstavljeni stećci Kupresa,Centralne Bosne,Blidinja,Popova,Kalinovika.Ne bi loše bilo nabaviti i beogradski Starinar,tu je Šefik objavio značajan rad o Boljunima.Zatim, zbornike natpisa od Vege svakako bi trebalo posjedovati.
Od knjiga preporučujem ti od Bešlagića-Stećci i njihova umjetnost a ako istražuješ nekropole korisno bi bilo imati i Kataloško -topografski pregled od istog autora, da čisto znaš šta je obrađeno a šta ne.
Potom potraži izdanje autorke Nade Miletić-Stećci ,izašlo u okviru edicije "Umjetnost na tlu Jugoslavije"
Šlag na torti je izdanje"Ukrasni motivi na stećcima"od Marian Wenzel.
Nadam se da sam pomogao.

[draganbl]

@Jazz_Junkie i @majstorina
Hvala na savjetima

[PipiDugaDevetka]

Zašto na stećcima nigdje nema prikaza svetaca. boga ili bogova, anđela, raja, pakla, čistilišta...?

[Keksi]

Kao prvo ne mjesajte vlast i narod,ako je negdje postojala "drzava" po necijom vlascu neznaci da i narod pripada toj drzavi.Iako pricamo slavenski genetska analiza pokazuje da skoro 85% stanovnika ex-Yu nisu Slaveni.
Samim time heretizam i bogumilstvo nije samo oznacen granicama jedne drzave a tako i stecci nisu samo pravljeni u BiH nego i okolnim drzavama.
Logicno je da ces vise i vece stecke naci u Hercegovini i dijelovima Bosne gdje ima kamena na pretek.Lakse je isklesat koman stijene i povuci ga par kilometara u Hercegovini nego ga odslepati do Zenice.
Ni tada nisu imali autoputa da to urade.

Ono sto znamo o steccima da se "slucajno" najvise prostiru na podrucju BiH i smanjuje prema Hrvatskoj i Srbiji.
Mapa stecaka se "slucajno" podudara sa mapom haplogrupe I i visinom stanovnika Dinarskih planina.
To su sve "slucajnosti".
Isto tako slucajno nalazimo jevrejsko groblje pored stecaka ciji grobovi slice na stecke i nigdje drugdje se ne prave u svijetu.
Isto tako slucajno nemozemo naci pravoslavne i katolicke crvke u Bosni,ima jedna i po...valjda su stotine hiljade Bosnjana naizmjenicno isli u te dvije crkve tokom stotina godina vladavine hriscanstva u Bosni.
I te dvije crkve u Bosni su pravite od vladara a ne od naroda.Kada je Islam dosao u Bosni dzamije su nikle na svakom koraku i pravljene su vecinom od lokalnog stanovnistva a ne kojekavih kraljeva i vladara.
Znaci da je narod HTIO te dzamije a tako i stecke a nesto se nisu trgali za crkvama.

[majstorina]

Kakva je ublehagrupa u Izraelu?

http://t2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9 ... jumShiTLqg

A kakva u Jermeniji?

http://www.panoramio.com/photo/45253120

[gruxis]

Toliko stecaka a niti jednog dokaza na njima da su Srpskog porjekla. Daba cirilica daba opanci daba zlonamjerna interpretacija citave teme opet stecak ostade Bosanskohercegovacki.

Nekoliko pisama i povelja Kotromanica, od svih sacuvanih, ukazuju na pripadnost bosanaca srpskom narodu:


[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=BweCx0ne ... ure=relmfu[/youtube]

[penkalaa]

Isto tako slucajno nemozemo naci pravoslavne i katolicke crvke u Bosni,ima jedna i po...valjda su stotine hiljade Bosnjana naizmjenicno isli u te dvije crkve tokom stotina godina vladavine hriscanstva u Bosni.
I te dvije crkve u Bosni su pravite od vladara a ne od naroda.Kada je Islam dosao u Bosni dzamije su nikle na svakom koraku i pravljene su vecinom od lokalnog stanovnistva a ne kojekavih kraljeva i vladara.
Znaci da je narod HTIO te dzamije a tako i stecke a nesto se nisu trgali za crkvama.

neznam kako možeš tvrditi nešto o čemu nemaš pojma
čuj nije bilo crkava i samostana
bilo je c.a 20 samostana za koje se zna, i tko zna koliki broj crkava
večina njih je porušena od Turskih okupatora ili pretvorena u đamije